Diễn biến:
Sau khi một thời gian dài Bắc thuộc lần thứ 2, lần lượt các cuộc khởi khĩa của nghĩa binh người Việt nổ ra nhắm chống lại triều đình phương Bắc.
Tiêu biểu nhất là cuộc khởi nghĩa của Vua Bà Triệu Thị Trinh vào năm 248 (thế kỷ thứ III).
Vào năm Bà 19 tuổi, Bà cùng anh vào núi lập căn cứ khởi nghĩa ở Phú Điền (Hậu Lộc - Thanh Hóa). Đấy là một vùng thung lũng giữa hai núi đá vôi, vừa gần biển vừa là cửa ngõ ra đồng bằng.
Năm 248, nghĩa quân bắt đầu tấn công đồn trại của quân Ngô, các thành ấp đều lần lượt thất trận, quan quân Ngô bỏ chạy, tan tành.
Từ Cửu Chân, cuộc khởi nghĩa đã làm cho thứ sử Giao Châu hoảng sợ mà chạy mất tích.
Kết thúc:
Vua Ngô bèn phái Lục Dận đem 8000 quân tinh nhuệ đánh lại và tái chiếm Giao Châu, Cửu Chân. Đánh đến đâu hắn mua chuộc các thủ lĩnh người Việt đến đó.
Sau 6 tháng, nghĩa quân thất bại dù đã chống trả quyết liệt, Bà hy sinh anh dũng trên núi Tùng (Thanh Hóa). Lúc đó Bà mới 23 tuổi.
Sau này, vua Lý Nam Đế (Lý Bí) nhà Tiền Lý khen Bà là người trung dũng, nên đã sai lập miếu thờ và phong là "Bật chính anh liệt hùng tài trinh nhất phu nhân".
Nay đền thờ Bà có tại Phú Điền, Thanh Hóa.
Nguồn tham khảo:
"Các triều đại Việt Nam" - Quỳnh Cư & Đỗ Đức Hùng
